چهار عنصر روایت در کتاب «مجتبی»

5

قهرمان کتاب «مجتبی» در مراسم رونمایی از مجموعه خاطرات خود گفت: این کتاب تلفیقی از واگویه های درونی من، توصیف وقایعی که در آنها نقش مستقیم داشتم، توصیف وقایعی که شاهد آن بودم و نیز جریان کلی و غالب حاکم بر فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه در مقاطع مختلف است.

جانباز مجتبی شاکری که کتاب خاطرات او موسوم به «مجتبی» در نمایشگاه بین المللی کتاب امسال رونمایی شد، در آیین رونمایی از این کتاب پس از استماع سخنان چهره های اهل قلم همچون رحیم مخدومی، محمدرضا سرشار، معصومه رامهرمزی ، مجتبی رحماندوست و راضیه حقیقت، ضمن قدردانی از حضور مدعوین این جلسه، گفت: همواره یک نکته‌ را در ذهن داشتم؛ اینکه اگر کاری را به عهده می‌گیریم، آن را مهم‌ترین کار دنیا و مهم‌ترین تکلیف خودمان بدانیم. اگر ما در مورد هر کاری این طور ورود پیدا کنیم، بزرگ و کوچک آن دیگر برایمان اهمیتی ندارد. وقتی ما تکلیف داریم کاری را انجام دهیم، آن کار را با دقت با تمامی ابعادش انجام دهیم.

وی با بیان اینکه نسل خود را مدیون بزرگوارانی می‌دانم که گره ادبیات را برایمان گشود و ظرفیت‌های آن را نشان داد، افزود: امثال استاد محمدرضا سرشار، بزرگان و پرچمدارانی هستند که گره ادبیات داستانی، نقد و پرداختن به این موضوعات را برای نسل ما گشود و ما باید این مسیر را با شتاب و با قدرت بیشتری ادامه دهیم.

وی از چهره های برجسته مثل محمدرضا سرشار به مثابه راهنماها و شتاب دهنده هایی یاد کرد که می توانند به همان سبکی که ایده های در نوآوران و ایده پردازان حوزه های علوم و فناوری رایج است، در حوزه ادبیات عمل کرده و مشتاقان این عرصه را راهنمایی و به صحنه وارد کنند.

این جانباز و فعال فرهنگی با اشاره به دوره مسوولیت خود در دفتر هنر و ادبیات ایثار بنیاد جانبازان گفت: در جریان جلساتی که با هدف آشنایی نویسندگان با حقایق دفاع مقدس برگزار می شد، دست کم حدود 30 نفر از آنها که نوقلم بودند، اکنون به نویسندگان برجسته ای تبدیل شده اند و هریک از آنان بیش از 10 اثر ملی با تیراژ بالا خلق کرده اند.

شاکری تاکید کرد: اگر همه تصمیم سازان و میدان داران رده های مختلف در نهادهایی مثل حوزه هنری، صداوسیما، وزارت ارشاد، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس و … حق مطلب را در حوزه مسئولیتی خود ادا کنند، تغییرات شگفتی را شاهد خواهیم بود وآثار ارزشمند بیشتری تولید می شود.

وی با اشاره به برگزاری جلسات داستان نویسی و نقد، در دوره ای که در دفتر هنر وادبیات ایثار مسوولیت داشت، گفت: تمام تلاش خود را معطوف این کرده بودم که شرایطی را فراهم کنم که نویسنده ها حس واقعی بگیرند. می توان در قالب خاطرات تعریف کرد که غواصان در زمان دفاع مقدس چه می کردند، اما وقتی نویسنده وسط منطقه سه دریایی در میان امواج دریا قرار می گیرد و با تمام وجودش می یابد که در اینجا هیچ عارضه طبیعی برای پناه گرفتن رزمندگان وجود ندارد که در برابر آتش دشمن به آن پناه ببرد، متوجه یک موقعیت ویژه می شود. این حس فوق العاده با کلمه و گفتن حاصل نمی شود و شبیه سازی حس رزمنده در میدان رزم برای نویسنده، سرمایه بزرگی برای نوشتن است.

شاکری با اشاره به دیدار جمعی از جانبازان و نویسندگان دفاع مقدس با رهبر انقلاب اسلامی گفت: حضرت ایشان به نویسندگان سفارش کردند که در مورد این حادثه بزرگ عصر ما یعنی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بنویسند و این گنج را استحصال کنند؛ بعد رو به جانبازان کردند و فرمودند که نویسندگان می‌توانند درحاشیه از حوادث بنویسند، ولی شما اگر بنویسید که در دل حادثه بودید، نوشته شما خیلی متفاوت است از اینکه کسانی بخواهند از بیرون ماجرا بیایند شنیده‌ها را ببینند، دیده‌ها را حس کنند و آن حس واقعی‌شان را بتوانند منتقل کنند. این خیلی مهم است که نسل ما، نسلی که انقلاب را دیده، قبل از انقلاب را دیده، دوران دفاع مقدس را دیده، دفاع از حرم را دیده و بسیاری از این فراز و فرودها را ملاحظه کرده، خودش بیاید قلم داری کند و بنویسد.

وی با بیان اینکه در دوره که در بسیج دانشجویی مسوولیت داشتم و همین طور در برهه ای که در سیمافیلم مسوولیت داشتم، به نحوی مقوله تبدیل شنیده ها به دیده ها و نفس به نفس شدن با حادثه ها را دنبال کردم، گفت: مساله اقتباس از ادبیات داستانی بسیار مهم است. فیلمنامه‌نویسان نیازمند این هستند که هم در مورد شخصیت، درون او را ببینند، نه صرفا فعل ظاهری او را و هم در مورد واگویه های درونی از کسی که در صحنه بوده، موضوعات را بشنوند.

قهرمان کتاب «مجتبی» با اشاره به اهمیت دیالوگ پردازی در آثار نمایشی و ادبی گفت: داوود میرباقری در چند سریال تاریخی بسیاری از ریزپردازی هایی که در دیالوگ های سریال امام علی (ع) یا مختار به کاربسته را حاصل تکاپوی ذهنی خود عنوان کرده است، چون منابع در دسترس از آن روزگاران فاقد این جزییات است ولی نویسنده برای اینکه اثر به پدیده ای زنده تبدیل شود، به این جزییات نیازمند بوده است. شهدا که رفته اند و نمی توانند نیات خود را برای ما بازگو کنند، مگر آنها که پیش از شهادت اهل نوشتن بودند؛ اما اکنون رزمندگان، جانبازان و آزادگان می توانند در واگویه آن روزگاران از حس و حال خود در سال های دفاع مقدس بگویند و مفاهیم مهمی را به نسل بعدی منتقل کنند.

وی درباره روایت «مجتبی» نیز توضیح داد: در این کتاب هم از «درونیات» و حدیث نفس در رویارویی با وقایع گفتم و هم روایت ریز پردازانه صحنه هایی که «فاعل» بودم را فروگذار نکردم و هم رخدادهایی که در میدان حادثه مداخله مستقیم در آنها نداشتم و فقط «شاهد» آن بودم را روایت کردم و در کنار این سه عنصر روایتگر «جریان کلی» فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دوران مختلف زندگی خود شدم.

شاکری ابراز عقیده کرد: اگر یک مجموعه خاطرات صرفا واگویه هایی درونی باشد، برای مخاطب کفایت نمی کند. همچنین صرفا توصیف وقایعی که خود در آنها حضور داشته ایم، کافی و کامل کننده نیست. باید همه چهار عنصر شامل درونیات، افعال خود و افعالی که شاهد آنها بوده ایم در کنار جریان کلی و غالب در یک روایت وجود داشته باشد.

شاکری با بیان اینکه کتاب «مجتبی» را به شیوه خود نوشت طی دوسال به نقطه قابل عرضه رساندم، گفت: پیش از انتشار 50 نفر از اقشار مختلف کتاب را خواندند و 10 ها نکته و نقطه نظر شکلی و محتوایی دریافت کردم که تا حد توان آنها را در متن نهایی اعمال کردم، فقط در یک مورد آقای سید مسعود شهیدی یکی از کسانی بود که 230 نکته قبل از چاپ کتاب استخراج کرد و من از هدایت های ایشان استفاده زیادی کردم.

راوی کتاب با بیان اینکه برای نگارش این خاطرات بیش از 200 ساعت وقت گذاشتم، گفت: سعی کردم آثار مربوط به شخصیت های هم دوره خود را نیز مطالعه کنم تا تدقیق در روایت صورت گیرد.

وی ابراز امیدواری کرد اهالی اندیشه و قلم ضمن مطالعه کتاب «مجتبی» نسبت به طرح دیدگاه ها و نقطه نظرات خود به منظور اعمال در چاپ نسخ بعدی اقدام کنند.

دیدگاه ها غیرفعال است